System Writing & Đọc sách

0. MỞ ĐẦU:

- Ở 1 số bài trước mình có giới thiệu sơ qua về System Writing, nhưng chưa có thời gian đi vào chi tiết.

Hôm nay xin viết 1 bài về ứng dụng System Writing trong việc đọc sách.

(Ngoài ra, có thể dùng để ghi chép thông tin khi nghe giảng, khi phân tích một vấn đề, khi xây dựng dự án và một số trường hợp khác…)

Dưới đây xin tóm tắt một cuốn sách mà mình rất thích: “Những nguyên lý chính của Hiệp khí đạo”.

Mọi người có thể đọc cuốn sách ở đây: Chương 3: 2- KẾT NỐI, Những Nguyên Lý Chính Của Hiệp Khí Đạo, Tác giả Howard Bornstein (kilopad.com)

Các bạn có thể search từ khóa “Aikido”, “Ueshiba Morihei”, “Tohei Koichi” trên Youtube để biết thêm.

Mặc dù nội dung cuốn sách đề cập tới Aikido, nhưng cũng có thể áp dụng các nguyên lý này trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống.

Cuốn sách có 12 chương. Trừ 2 chương mở đầu, còn 10 chương sau là nội dung chính.

Mình bắt đầu đọc từ chương 3.

Mục tiêu là tìm ra các lời gợi ý cụ thể để áp dụng trong đời sống và công việc.

BƯỚC 1A: COLLECT. FEEL. FREE

- Đặt tờ giấy A4 theo chiều nằm ngang, ghi tiêu đề của bản ghi chép ở chính giữa - phía trên tờ giấy (FLOW)

- Đọc và ghi các keywords rải rác trên trang giấy.

- Chữ màu tím là nội dung từ cuốn sách. Chữ màu xanh là ghi chú cá nhân.

- Các keywords được đánh số thứ tự lần lượt bằng bút chì.

- Với những ý dài, bạn có thể tách ra thành các cụm từ nhỏ (động từ, danh từ, tính từ, trạng từ…). Mình gọi là break thông tin thành các mẩu nhỏ (unit) để dễ dàng khi tổ hợp lại theo cách mới.

- Bạn có thể dùng các đường nối để liên kết những ý liên quan với nhau.

- Những ý không có sự liên quan thì tạm thời cứ để chúng trôi nổi và sẽ liên kết lại khi có thêm thông tin.

- Có thể tạo các hình vẽ, icon… nếu bạn đã quen với việc sử dụng Tư duy hình ảnh.

- Có thể dùng thêm các kí hiệu khác: ? (chưa hiểu), ! (quan trọng)…

- Dùng bút chì để nối các ý có sự liên kết lại với nhau.

- Ghi các ý liên quan ở gần nhau, để dễ cho sự kết nối.

- Đến số 31 hết giấy nên mình thêm 1 tờ A4 mới, với tọa độ 1,0 (bên phải của tờ đầu tiên 0,0) và dùng băng keo để gán mép 2 tờ A4 lại với nhau, trở thành 1 tờ rộng hơn. Như vậy, chúng ta có thể mở rộng phạm vi ghi chép của mình ra tới vô tận. Khi cần mang đi, chỉ cần gập lại theo các cạnh của tờ giấy để trở về khổ A4 ban đầu.

- Việc đánh số trang theo tọa độ giúp cho việc sao chép (photocopy) và ghép nối lại thành 1 bản mới được thuận tiện hơn.

- Hết bước 1, trông bản ghi chép vẫn còn khá rối rắm và lộn xộn.

- Các thông tin sẽ trở nên rõ ràng và ngăn nắp hơn ở các bước kế tiếp.

- Nếu bạn nào từng ghi chép theo kiểu Free note, Brain storm, Mind map, Concept Map, Sketch note… thì có thể thấy Bước 1 có hình thức tương tự.

BƯỚC 1B: REST … RELAX

- Tạm thời bỏ qua phần ghi chép.

- Nghỉ ngơi hoặc quay qua làm việc khác, để tâm trí có thời gian sắp xếp các thông tin trong ký ức.

...

BƯỚC 2A: OBJECTS

Sau một hồi bỏ qua để tâm trí nghỉ ngơi, mình quay lại với bản ghi chép và sử dụng các “Từ khóa tư duy” để phân tích thông tin.

Tâm trí chúng ta thường suy nghĩ một cách ngẫu nhiên, không định hướng nên tốc độ và tính hiệu quả không cao. Từ khóa tư duy là những tấm bảng chỉ đường, giúp định hướng cho các dòng suy nghĩ đi theo những hướng đi xác định.

Có những bộ Từ khóa tư duy dùng cho chuyên ngành hẹp và có những bộ dùng đa ngành.

Mình thường dùng bộ 33 chủ điểm để đào sâu vào những thông tin sẵn có.

- Bộ 5W1H:

What? Who? Đối tượng trong bản ghi chép này là gì? (DANH TỪ, chủ thể)

How? Tính chất của các đối tượng (TÍNH TỪ)

How? Mối liên hệ của chúng như thế nào? (các đối tượng thường tác động lẫn nhau thông qua ĐỘNG TỪ)

Where? Vị trí ở đâu?

When? Khi nào?

Why? Tại sao lại như vậy? Để làm gì?

+ Mình dùng bút màu xanh để khoanh lại những Từ khóa quan trọng (các bạn có thể xem ở hình trong bài và so sánh với hình chụp ban đầu).

+ Tạo các đường liên kết bằng bút chì để dễ tẩy xóa.

+ Dùng bút màu, highlight để tô đậm những ý chính, quan trọng và phân loại các ý.

+ Dùng các đường mũi tên để định hướng (nguyên nhân - kết quả, trước - sau, chính - phụ...)

Khi tất cả các từ rời rạc đã được liên kết một cách phù hợp vào trong mạng lưới, chúng ta đã có thể hình dung ra một bối cảnh tương đối rõ ràng về các đối tượng và những sự kiện diễn ra.

- Bộ 4:

+ Đối tượng là gì?

+ Tính chất của đối tượng?

+ Mối liên hệ, tác động giữa các đối tượng với nhau như thế nào?

+ Bối cảnh? (không gian, thời gian)

Trong nhiều trường hợp, chỉ cần dùng 2 bộ Từ khóa tư duy này, bạn đã có thể tạo ra một sơ đồ liên kết hoàn chỉnh giữa các thông tin và nắm bắt được ý nghĩa mà chúng muốn đề cập đến (Những điều này muốn đề cập tới cái gì? Để làm gì?)

....

BƯỚC 2B: System + Thinking

- Tìm kiếm mô hình biểu hiện các thông tin.

- Ở bước này, mình giản lược hóa các chi tiết phụ. Chỉ tập trung vào những từ khóa chính để dễ hình dung mối liên hệ giữa chúng.

- Sử dụng các từ khóa tư duy để tìm hiểu, phân tích về nội dung của thông tin. Làm cho các thông tin trở nên rõ ràng, đơn giản, dễ hiểu. Ở hình trong bài viết này, mình dùng công cụ 5W1H (hình 3)